Zwalnianie pracowników nie jest rzeczą łatwą i zawsze wiąże się z pewnymi nieprzyjemnościami. Można jednak zredukować je do minimum, dbając o etyczność całego procesu i jego zgodność z ogólnie przyjętymi zasadami. Na co zwrócić uwagę, przeprowadzając zwolnienia pracowników?

Zwolnienia są integralną częścią prowadzenia firmy, a ich przeprowadzanie nie należy do najłatwiejszych. Powody zwolnień mogą być różne. Czasem są one spowodowane przewinieniami pracownika, obniżeniem jakości jego pracy czy niedostatecznymi kompetencjami. Za zwolnieniem może stać również likwidacja stanowiska ze względu na brak zapotrzebowania na dane kompetencje czy zmiany w strukturach firmy. Często zwolnienia są konieczne ze względu na potrzebę redukcji kosztów prowadzenia przedsiębiorstwa.

Ponad 20 stron praktycznej wiedzy i wskazówek!

Pobierz przewodnik „Jak wybrać i wdrożyć system ATS?”

Ikona książki

Dowiedz się, na co zwrócić uwagę, aby wybrać najlepszy system ATS?

Jak wybrać i wdrożyć system ATS? Przewodnik dla rekruterów

Niezależnie od tego, w czym leży przyczyna, warto podejść do tego procesu z rozwagą i przemyśleć różne jego aspekty, zastanawiając się nad sposobem przekazania informacji, wysokością odprawy i innymi istotnymi z perspektywy pracownika czynnikami. Od czego zacząć? W naszym kompleksowym przewodniku znajdziesz odpowiedzi na różne pytania dotyczące etycznego zwalniania pracowników.

Wypowiedzenie stanowiska pracy – jak postępować przy poszczególnych rodzajach umów?

Umowa o pracę

Umowa o pracę podlega innym procedurom i regulacjom, niż umowy cywilnoprawne. Jej rozwiązywanie może odbywać się w kilku trybach:

  • wraz z wygaśnięciem umowy, po upływie okresu, na który została zawarta;
  • za wypowiedzeniem;
  • za porozumieniem stron.

Ostatnia opcja, czyli zwolnienie za porozumieniem stron, to wygodne rozwiązanie z perspektywy pracodawcy i pracownika ze względu na brak konieczności określania przyczyn rozwiązania umowy. W takim wariancie obie strony nie muszą również trzymać się okresów wypowiedzenia – wystarczy, że ustalą dogodny dla nich termin.

Ile wynosi okres wypowiedzenia na umowie o pracę na czas określony lub nieokreślony:

  • w przypadku przepracowania na stanowisku przynajmniej 3 lat – 3 miesiące;
  • w przypadku zatrudnienia przez okres co najmniej 6 miesięcy –1 miesiąc;
  • w przypadku zatrudnienia przez okres poniżej 6 miesięcy – 2 tygodnie.

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce zasadami, pracodawca zobowiązany jest też uwzględnić odpowiednią ilość dni na poszukiwanie pracy dla osoby, która otrzyma wypowiedzenie.

Co i jak mierzyć w kampaniach rekrutacyjnych?

Obejrzyj webinarium i dowiedz się, jak zwiększać skuteczność na wszystkich etapach rekrutacji!

Laptop
Ikona kina
Ikona Teczki
Ikona Wykresu

Umowa zlecenie

W przypadku umowy zlecenie, procedury są o wiele mniej skomplikowane. Rozwiązuje się ona sama w momencie, w którym zostanie wykonany jej przedmiot. Można jednak zakończyć ją wcześniej. O ile w umowie nie został zawarty aneks dotyczący okresu wypowiedzenia, obie strony mogą rozwiązać ją w trybie natychmiastowym. Należy jednak pamiętać, że przy ustalaniu terminu wypowiedzenia w ramach umowy zlecenia nie obowiązują przepisy Kodeksu Pracy, a Kodeksu Cywilnego. Na wypowiedzeniu powinno się umieścić przyczynę – może być to na przykład choroba czy sytuacja rodzinna.

Umowa o dzieło

Od umowy o dzieło również można odstąpić, jednak nie stosuje się w tym celu wypowiedzenia czy innych rozwiązań charakterystycznych dla umowy o pracę. Zazwyczaj możliwość odstąpienia od umowy o dzieło jest możliwe na ściśle określonych warunkach zawartych w aneksie. Powodem może być na przykład opóźniony termin realizacji zamówienia czy wykonanie dzieła niezgodnie z oczekiwaniami zleceniodawcy. O odstąpieniu od umowy o dzieło może zadecydować zarówno zleceniodawca, jak i zleceniobiorca.

Które posunięcia mogą zostać uznane za nieetyczne w kontekście rezygnacji ze współpracy? Najbardziej znamiennym przykładem jest niepoinformowanie pracownika o nieprzedłużeniu umowy. Mimo że Kodeks Pracy nie nakłada takiego obowiązku na pracodawcę, rezygnacja z przekazania takiej informacji może negatywnie odbić się na wizerunku firmy. W przypadku gdy pracownik przebywa na okresie próbnym, lub jego umowa ma stracić ważność w najbliższym czasie, nie należy odkładać przekazania informacji o jej nieprzedłużeniu na ostatnią chwilę.

Likwidacja stanowiska pracy – jak przekazać informacje pracownikowi

Zgodnie z niepisaną zasadą, zwolnienie należy przeprowadzić osobiście, podczas rozmowy twarzą w twarz, bez udziału osób trzecich. Przekazywanie pisemnego powiadomienia czy informowanie o zwolnieniu przez telefon jest nietaktem i wyrazem braku szacunku. Przed spotkaniem, należy zastanowić się nad powodami, które zostaną przekazane pracownikowi, dbając o możliwość ich łatwego wykazania oraz spójne stanowisko firmy. Pracownik ma prawo do ich poznania. Podczas spotkania należy również ustalić wysokość odprawy.

Procedury podczas zwolnienia dyscyplinarnego i jego konsekwencje

Ten rodzaj zwolnienia to rozwiązanie ostateczne, wybierane w przypadku gdy pracownik naruszy zasady obowiązujące w danym miejscu pracy. Nie wymaga ono wypowiedzenia – dyscyplinarnie można zwolnić pracownika w trybie natychmiastowym.

Co może doprowadzić do zwolnienia dyscyplinarnego:

  • utrata uprawnień do wykonywania obowiązków określonych w umowie (z winy pracownika);
  • popełnienie przez pracownika przestępstwa w trakcie trwania umowy (oczywistego lub potwierdzonego prawomocnym wyrokiem);
  • naruszenie przez pracownika obowiązków pracowniczych.

W konsekwencji takiego rozwiązania umowy pracownik traci stanowisko z dnia na dzień, a wraz z nim – prawo do wykorzystania dni wolnych, a także odprawy.

Ochrona przed wypowiedzeniem – ciąża, urlop wychowawczy, wiek przedemerytalny

Istnieje wiele sytuacji, w których pracownik jest chroniony przez kodeks pracy przed zwolnieniem. Pracodawca ma wtedy znacznie ograniczone możliwości w kwestii rozwiązania umowy. W jakich przypadkach zwolnienie pracownika może być utrudnione bądź zupełnie niemożliwe?

Ciąża

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pracodawca nie może zwolnić kobiety w ciąży bądź przebywającej na urlopie macierzyńskim. Istnieją jednak dwa wyjątki od tej reguły. Pierwszym z nich jest sytuacja, w której pojawiły się przesłanki do zwolnienia dyscyplinarnego, szczegółowo opisanych powyżej. Drugim – postępowanie upadłościowe, podczas którego przeprowadza się zbiorowe zwolnienia wszystkich pracowników.

Czy płaca kobiety w ciąży może ulec obniżeniu? Tak – natomiast aż do momentu przyjścia na świat dziecka, pracodawca ma obowiązek stosować dopłatę wyrównawczą. Zmiana warunków płacy może wejść w życie dopiero po rozwiązaniu.

Urlop wychowawczy

W przypadku urlopu wychowawczego pracownik również jest chroniony. Wypowiedzenie umowy przez pracodawcę jest niemożliwe od momentu złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie takiego urlopu, aż do jego zakończenia. Podobnie jak w innych przypadkach, pracownik ma tutaj przewagę, ponieważ przebywając na urlopie wychowawczym, może złożyć wypowiedzenie w dowolnym momencie.

Wiek przedemerytalny

Reguły w przypadku wieku przedemerytalnego są podobne – pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę z takim pracownikiem. Wyjątkiem jest naruszenie przepisów prowadzące do postępowania dyscyplinarnego oraz upadłość firmy. Obecnie ochroną przedemerytalną objęte są kobiety w wieku od 56 lat i mężczyźni od 61 lat.

Czy można zwolnić pracownika na L4?

Przebywając na chorobowym, pracownik jest chroniony przez prawo. Kodeks pracy, a konkretniej art.41, zabrania rozwiązywania umowy o pracę za wypowiedzeniem w przypadku, gdy osoba zatrudniona przebywa na L4.

Co ciekawe, w takim przypadku pracownik jest na uprzywilejowanej pozycji. Może on rozwiązać umowę w dowolnym momencie, przebywając na zwolnieniu lekarskim. Pracownik, który otrzymał zwolnienie lekarskie z powodu choroby, może natomiast wypowiedzieć umowę o pracę w każdym momencie.

Obowiązki pracodawcy po rozwiązaniu umowy o pracę

Po rozwiązaniu umowy, pracodawca ma obowiązek:

  • wystawić świadectwo pracy;
  • wyrejestrować pracownika z ubezpieczeń;
  • wypłacić wszystkie należne świadczenia związane ze stosunkiem pracy;
  • wypłacić ekwiwalent za niewybrany urlop wypoczynkowy.

Dzięki wskazówkom zgromadzonym powyżej poruszanie się wśród zagadnień kodeksu pracy może być nieco łatwiejsze. W mniej standardowych przypadkach warto jednak oczywiście zaczerpnąć porady prawnika.

Odkryj Elevato! Sprawdź, co potrafi nasz ATS!

Śmiało! Już nie możemy się doczekać, żeby pokazać Ci wszystkie super moce Elevato 😊.

Kobieta z rękami przy twarzy

Podoba Ci się ten artykuł? Udostępnij go!